Ik liep langs het schoolplein. Twee jongens riepen 'Meneer, meneer!'. Er rolde een voetbal voorbij.
Of meneer hem even terug wilde schoppen.
Nu begin ik er als 40'er wel aan te wennen dat ik soms met 'meneer' of 'u' word aangesproken. Maar levendig herinner ik me de schok toen me dat, midden twintig, voor het eerst overkwam. Alsof je jeugd ineens écht is afgelopen.
T-v-distinctie
In het spraakgebruik maken we vaak een intuïtieve keuze tussen 'jij' en 'u'. Zonder nadenken ga je om met de 't-v-distinctie'. Dat is het verschil tussen de jij-vorm (Latijn: tu) en de u-vorm (Latijn: vos).
Als je schrijft voor een website is die keuze niet intuïtief. Dan moet er een besluit genomen worden over de aanspreekvorm. En dan maar consequent volhouden. Zoniet, dan ervaar je als bezoeker van de website voortdurend kleine schotjes zoals ik die als midden-twintiger ervoer. Dat je je afvraagt: hebben ze het tegen mij?
Hebben ze het tegen mij?
Je wordt even gedwongen om na te denken over wat er staat. Dat overkomt mij tenminste bij de zin: 'Je kunt me je werkgever afspraken maken over je pensioenopbouw tijdens uw verlof'. En ook toen ik laatst een foutje maakte in het veld 'Voer je postcode in', en als antwoord kreeg 'Uw postcode is niet juist ingevuld'.
Als ik me moet afvragen: hebben ze het tegen mij?, is dat funest voor mijn user experience. Ik wil me concentreren op een doel of taak en word daarin ondersteund door een uitgekiende combinatie van functionaliteit, ontwerp en inhoud. Als het aan een van die drie elementen schort, word ik afgeleid. Het kan zelfs afbreuk doen aan mijn vertrouwen in de getoonde informatie. terecht of niet komt de gedachte op: als de aanspreekvormen al niet kloppen, wat klopt er dan wel van de inhoud?
Liefdeloos knip- en plakwerk
Er kunnen allerlei oorzaken zijn waarom ik op websites het ene moment met 'jij' en dan weer met 'u' word aangesproken. Slechte redactie door liefdeloos knip- en plakwerk bijvoorbeeld.
Vaak zit het dieper, zoals een externe contentbron die delen van een website voedt. Of verschillende beheerders: een redacteur die zijn teksten maakt aan de hand van de schrijfrichtlijnen, en een ontwikkelaar die uit de losse pols foutmeldingen schrijft (of andersom).
'Men' is zo afstandelijk
De keuze tussen 'jij' en 'u' is ook te vermijden. Met de gebiedende wijs bijvoorbeeld, maar dat komt al gauw schreeuwerig, populair of belerend over. Het gebruik van 'men' is weer zo afstandelijk. Consequent zijn is soms niet gemakkelijk. Waar ligt de grens tussen 'jij' en 'u'. Bij een bepaalde leeftijd, bij een zekere hoeveelheid respect? Het is ook een culturele kwestie: tutoyeren staat voor jong en vlot.
De moraal: de keuze van aanspreekvorm mag een detail lijken in het complexe traject van totstandkoming van een website, maar kan grote betekenis hebben voor de gebruiker.
O ja, die voetbal. Die heb ik natuurlijk teruggeschopt. Indraaiend voor het doel. Want meneer wil natuurlijk graag laten zien dat hij nog een vlotte 'jij' is.
